بررسی تأثیر شوک قیمت انرژی (نفت و گاز) و بهره وری نیروی کار بر تورم در ایران

زمینه: تورم یکی از شاخص های عمده و مهم اقتصاد کلان است که همواره مورد توجه اقتصاددانان و سیاستمداران کشورها قرار می گیرد. با توجه به لزوم توجه به سمت عرضه در کشورهای در حال توسعه و صادرکننده ی انرژی در این پژوهش تورم تولیدکننده و شوک های عرضه ی ممکن موثر بر آن مورد بررسی قرار گرفت. در این زمینه شوک های سمت عرضه به دو دسته ی شوک های بهره وری (بهره وری انرژی و بهره وری نیروی کار) و شوک های قیمتی (قیمت انرژی صادراتی و دستمزد نیروی کار) تقسیم شد تا اثرات قیمتی و غیر قیمتی موثر بر تورم تولیدکننده بررسی شوند. هدف: هدف اصلی این مطالعه بررسی ارتباط کوتاه مدت و بلند مدت بین متغیرهای قیمت انرژی، قیمت نیروی کار، بهره وری انرژی و بهره وری نیروی کار و تورم تولیدکننده می باشد. روش شناسی: جهت بررسی تأثیر متغیرهای مذکور بر تورم تولیدکننده در ایران برای دوره ی زمانی 1346 الی 1391 دو الگوی تصحیح خطای برداری به طور مجزا مورد بررسی قرار گرفت که متغیرهای الگوی اول شامل تورم تولیدکننده، شکاف تولید، بهره وری نیروی کار و بهره وری انرژی می باشد و در الگوی دوم تورم تولیدکننده، شکاف تولید، دستمزد نیروی کار و قیمت انرژی به کار گرفته شده است و جهت علیت آن ها از طریق آزمون والد در الگوی تصحیح خطای برداری تعیین گردید. نتیجه گیری: نتایج الگوی مربوط به بهره وری نشان داد که رابطه ی بلندمدت میان متغیرهای الگو برقرار است و در کوتاه مدت رابطه ی علّی میان متغیرها وجود ندارد اما در بلندمدت رابطه ی علّی دوسویه میان تورم تولیدکننده، شکاف تولید، بهره وری نیروی کار و بهره وری انرژی وجود دارد. نتایج تجزیه ی واریانس نیز نشان داد که سهم بهره وری نیروی کار و بهره وری انرژی در بروز تکانه های تورم تولیدکننده به ترتیب سه درصد و حدود چهار درصد می باشد. در الگوی قیمتی نیز میان متغیرها رابطه ی بلندمدت وجود دارد. این دیدگاه که در کشورهای صادرکننده ی انرژی تغییر در قیمت انرژی صادراتی بر تورم تولیدکننده بی تأثیر است مورد تأیید واقع شد. همچنین در دوره ی زمانی بررسی شده علیت از سوی تورم تولیدکننده به دستمزد و شکاف تولید (در بلندمدت) اثبات گردید و سهم تورم تولیدکننده در بروز تکانه های شکاف تولید و دستمزد چهار درصد و دو درصد می باشد. این نتایج نشان می دهد که عواملی غیر از عوامل دستمزدی بر هزینه های بنگاه اثر می گذارد و قیمت تولیدکننده را تحت تأثیر قرار می دهد